معرفی کاخ گلستان

کاخ گلستان با قدمت بیش از 440 سال و به عنوان مقر اصلی و مرکز حکومت سلسله قاجار از اصلی ترین و زیباترین مکان های تاریخی شهر تهران به شمار می رود. بنای اصلی کاخ گلستان در زمان صفویه ساخته شده بوده است و ساختمان هایی نیز در زمان کریم خان زند به آن اضافه شده. پس از انتخاب تهران به عنوان پایتخت ایران توسط آقا محمد خان قاجار کاخ گلستان به مرور توسط این سلسله شروع به گسترش یافت. بیشترین تغییرات و ساخت بناها بر اساس معماری اروپایی توسط ناصرالدین شاه در آن صورت گرفت. کاخ گلستان در حال حاضر بالغ بر 5 هکتار وسعت دارد اما مساحت این باغ در قدیم چیزی حدود 10 برابر وسعت فعلی آن بوده است.

وقایع تاریخی بسیار مهمی در کاخ گلستان رخ داده که از نظر تاثیرگذار بودن در سرنوشت ایران بسیار حائز اهمیت هستند. تاج گذاری آقا محمد خان قاجار موسس سلسله قاجاریه و تاج گذاری فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه قاجار، سکونت و مرکز حکومت همه شاهان قاجاری مثل محمد شاه، مظفرالدین شاه، محمدعلی شاه و احمد شاه قاجار، انقلاب مشروطه، تاج گذاری پهلوی اول و دوم، بخشی از مهم ترین رویدادهای تاریخی است که در محدوده این کاخ رخ داده اند و به همین دلیل کاخ گلستان سند تاریخی زنده محسوب می شود.

محوطه کاخ گلستان

اگرچه مجموعه کاخ گلستان شامل تعداد زیادی بنای بسیار مجلل و زیبا است، اما محوطه بیرونی این بناها و باغ و استخر بزرگ آن نیز زیبایی و آرامش خاص خود را دارد. برای ورود به کاخ گلستان پس از عبور از خیابان های پر سر و صدا و بازار شلوغ تهران، به ناگاه وارد دنیایی آرام و دلنشین می شوید که در کنار درختان سر به فلک کشیده و صدای آب روان، همراه با رنگ های خاص کاشیکاری ها و نقوش زیبای ساختمان، حسی پر از آرامش در هر بازدید کننده ای ایجاد می کنند. این چشم انداز زیبا، فضای بسیار مناسبی برای پیاده روی و عکاسی است.

شمس العماره

شمس العماره را می توان زیباترین بخش کاخ گلستان نامید. این عمارت به دستور ناصرالدین شاه با الهام از ساختمان های مرتفع اروپایی ساخته شد و با 35 متر ارتفاع از بلندترین ساختمان های آن دوره شهر تهران و به عنوان نماد تهران شناخته می شده است. در ساخت شمس العماره برای اولین بار از فلز استفاده شده و دارای زیباترین سازه های آیینه کاری، کاشیکاری، نقاشی و گچ بری است. جلسات شاه با وزرا در این عمارت برگزار می شده است و به همین دلیل این بنا به نام هیئت وزرا نیز شناخته می شود.

ایوان تخت مرمر

ساختمان ایوان تخت مرمر یا ایوان دارالعماره یا دیوان خانه مربوط به دوره زندیه می باشد و قدیمی ترین بخش کاخ گلستان است. تخت مرمر به دستور فتحعلی شاه از سنگ زرد یزد ساخته شده و طراحی آن به گونه ای است که تخت سلیمان را به ذهن می آورد. کاربری آن بیشتر برای مراسم های عید و شادباش مانند عید نوروز بوده و شاه در بالای این تخت می نشسته و در پایین ایوان مردم جمع می شده اند. از وقایع مهم این بخش از کاخ گلستان، تاجگذاری رضا شاه در این ایوان صورت گرفته است.

خلوت کریم خانی

خلوت کریم خانی در واقع بنایی مسقف و به صورت ایوانی ستون دار است و از جمله بخش های قدیمی تر مجموعه کاخ گلستان به شمار می رود که در زمان کریم خان زند ساخته شده است. از آنجایی که پلکان این ایوان محل عبور و مرور روزانه آقا محمد خان بود و به دلیل نفرتی که از خاندان زند به دل داشت دستور داد بقایای جسد کریم خان زند را از خاک شیراز خارج کرده و در زیر این پلکان خاک کنند تا هر روز بتواند آن را لگدکوب کرده و نفرت خود را نسبت به آن نشان دهد. با روی کار آمدن پهلوی، به دستور رضا شاه این استخوان ها خارج شده و در قم به خاک سپرده شدند.

در این ایوان تختی نیز مربوط به فتحعلی شاه قرار داده شده است که ظاهرا از قسمتی دیگر از کاخ به اینجا منتقل شده است. همچنین در اوایل انقلاب، بنای سنگ قبر ناصرالدین شاه از مزار وی در آستان عبدالعظیم شهر ری به این ایوان منتقل شد. بر روی این سنگ، تصویر ناصرالدین شاه در ابعادی واقعی حجاری شده است.

 

تالار سلام

تالار سلام در واقع بنایی بوده که به دستور ناصرالدین شاه با کاربری موزه ساخته شده است. ناصرالدین شاه بعد از سفر به اروپا و با الگو گرفتن از آنها تصمیم گرفت موزه ای از هدایا و اجناس ارزشمند شاهی را ایجاد کند و سپس خود بر چیدمان این موزه نظارت مستقیم داشت. از آنجایی که از این تالار برای برگزاری مراسم سلام نیز استفاده می شده است به تالار سلام شهرت یافت. همچنین این تالار محل برگزاری مراسم تاجگذاری محمدرضا شاه پهلوی و شهبانو فرح بوده است.

 

تالار آیینه

از دیگر بخش های اصلی کاخ گلستان، تالار آیینه در نزدیکی تالار سلام است که آیینه کاری های بسیار زیبای آن بیش از هفت سال به طول انجام میده و از زیباترین تالارهای مجموعه کاخ گلستان است.  از جمله دلایل شهرت این تالار، نقاشی بسیار زیبای استاد کمال الملک از این تالار است که جزئیات و زیبایی آن را با هنرمندی تمام به تصویر کشیده است.

 

تالار عاج

از دیگر تالارهایی که قدمت آن دقیقا مشخص نیست تالار عاج است که دو عاج فیل بزرگ در آن قرار دارد. از این تالار به جهت پذیرایی و صرف غذا استفاده می شده اند. یک تابلوی آبرنگ از محمود خان ملک الشعرا از این تالار موجود است که طبق آن این تالار با سه ارسی و ایوانی با 6 ستون و یک راه پله را نشان می دهد.

 

تالار برلیان

از جمله مجلل ترین تالارهای کاخ گلستان، تالار برلیان با آیینه کاری های خیره کننده و چهلچراغ های باشکوه است. این تالار در زمان فتحعلی شاه بازسازی و مرمت شده است.

 

تالار ظروف

تالار ظروف از جمله جدیدترین سالن های کاخ گلستان است که در سال 1344 ساخته شد و محلی برای نگهداری و به نمایش گذاشتن ظروف و هدایای پادشاهان اروپایی به شاهان قاجار است.

 

تالار الماس

تالار الماس یکی دیگر از قسمت های قدیمی کاخ گلستان است که در نوع خود معماری جالبی دارد. یک تالار بزرگ و اتاق های گوشواره، دهلیزها، بالاخانه ها و پستوهای متعدد، قسمت های مختلف این بنا را تشکیل می دهند. مقرنس‌های آینه‌کاری در ایوانچه سمت جنوبی تالار، از بقایای آثار عهد فتحعلی شاه هستند که قدیمی‌ترین بخش این بنا به شمار می‌روند.

 

عمارت بادگیر

عمارت بادگیر در بخش جنوبی کاخ گلستان قرار دارد و قدمت آن به زمان فتحعلی شاه میرسد. بعد از او ناصرالدین شاه نیز تغییرات زیادی در آن ایجاد کرده است. کاشیکاری، منبت کاری، آینه کاری و نقاشی های این عمارت به هنرمندی هرچه تمام تر انجام شده اند. جذاب ترین بخش این عمارت بخش شاه نشین آن با 9 ارسی چشم نواز و بی نظیر است.

 

کاخ ابیض

کاخ ابیض به معنای سفید، از جمله متفاوت ترین کاخ های این مجموعه است که در کمال سادگی با معماری شبیه معماری اروپایی به رنگ سفید ساخته شده. بعد از اهدای تعداد زیادی اثاثیه گران قیمت توسط سلطان عبدالحمید پادشاه عثمانی به ایران، ناصرالدین شاه دستور ساخت این بنا را برای نگهداری این وسایل داد. از این کاخ برای جلسات صدراعظم و نخست وزیر و جلسات کاری هیئت دولت استفاده می شد. در حال حاضر کاخ ابیض به عنوان موزه مردم شناسی، نوع پوشش مردان و زنان در زمان قاجار و اقوام مختلف ایران را نشان می دهد.

 

امکانات کاخ گلستان

• چایخانه و کافه
• بخش عکاسی
• سرویس بهداشتی
• نمازخانه

 

راههای دسترسی به کاخ گلستان تهران

بازدید از کاخ گلستان از طریق خیابان پانزده خرداد و میدان ارگ تهران امکان پذیر است. این منطقه جزء مناطق بسیار شلوغ تهران است و بسیاری از خیابان های این منطقه مثل باب همایون، صور اسرافیل و سبزه میدان صرفا برای عبور پیاده هستند. در صورتیکه می خواهید با خودروی شخصی بروید برای پارک خودرو باید از خیابان های اطراف استفاده کرده و بقیه مسیر را پیاده طی کنید.

بهترین روش برای رسیدن به کاخ گلستان استفاده از مترو است. با پیاده شدن در ایستگاه پانزده خرداد و طی مسافت کوتاهی به ورودی کاخ گلستان می رسید.

درصورتیکه بخواهید با اتوبوس به کاخ گلستان بروید از خطوطی که از خیابان خیام گذر می کنند استفاده کنید و در ایستگاه گلوبندک پیاده شوید.

برای استفاده از تاکسی هم می توانید از تاکسی های  سطح شهر که شما را به چهارراه گلوبندک می رسانند استفاده کنید.

نزدیک ترین هتل ها به کاخ گلستان

از آنجا که کاخ گلستان در قلب تهران و در بافت قدیمی تهران قرار گرفته و در فاصله اندکی از بازار بزرگ و دیگر بناهای کهن تهران است، هتل ها و مهمانپذیرهای متعددی در این منطقه واقع شده است که بیشترشان حال و هوای سنتی و ساده دارند. از جمله بهترین هتل های نزدیک به کاخ گلستان عبارتند از:

• هتل بزرگ فردوسی – تهران، میدان امام خمینی، خیابان فردوسی، خیابان کوشک مصری، شماره ۲۴، جنب کاخ وزارت خارجه
• هتل آپارتمان پارس - تهران، خیابان انقلاب، روبروی درب اصلی دانشگاه تهران، خیابان فخر رازی، تقاطع خیابان روانمهر شرقی
• هتل امیرکبیر - تهران، خیابان ناصرخسرو، بعد از مدرسه دارالفنون، پلاک ۲۲۰
• هتل خیام - تهران، میدان بهارستان، چهارراه سرچشمه، خیابان امیرکبیر، کوچه نویدی، پلاک۳
• هتل حافظ - تهران، خیابان فردوسی جنوبی، کوچه بانک ملی، پلاک ۱۸
• هتل شهریار - تهران، میدان امام خمینی، خیابان سعدی جنوبی جدید، بلوک ۸ غربی، پلاک ۲۴
• هتل فارس - تهران، خیابان سعدی جنوبی، بلوک۶ شرقی، پلاک ۸۷
• اقامتگاه سنتی نظامیه - تهران، میدان بهارستان، خیابان مصطفی خمینی، کوچه نظامیه، کوچه اصالت، بن بست پنجم، پلاک ۲